L liber „Die Grödner Bahn“

Vianvieda da pert de chi che se à cruzià

Sce pra n proiet sëurantol uniun si pert, pona possa n lëur fat deberieda garaté – tl cajo cuncret chël de dé ora na edizion nueva dl liber bele unì ora ti ani 1990 Die Grödner Bahn.

La prima sburdla per l lauré ora da nuef ie unida dala Repartizion Cultura y Scola ladina, che se à nce detlarà a una de sëurantò gran pert dla spëises. La storica Elfriede Perathoner an ënghe pudù cunvëncer n gaujon dl aniverser di 100 ani dla ferata de Gherdëina per la edizion amplieda cun tuedes nueves y relevantes dal pont de ududa soziel y storich. L culezionist de fotografies y filatelist Albert Moroder à metù a despusizion material ilustratif de valor y nchinamò nia publicà, cossa che ti dà al’opra na paruda speziela. Imajes nueves ie nce unì tëutes dal archif dla Lia per Natura y Usanzes. Giatà lerch tla publicazion à oradechël na udleda sun svilups puscibli tl trasport da pert dl njenier Georg Fischnaller.

Coche ambientalist uei y muessi auzé ora chësta prupostes sun la fatibltà de trasses per ferates che ti va permez ala ndesfideda de crì soluzions al trafich cunscidran finanziabltà y rentabltà, efizienza, sauridanza tl viagë y dantaldut l schivé de gran ntervënc tla cuntreda dolomitica ecologicamënter sensibla – y dut chësc tl nteres dla natura y de n svilup turistich cumpatibl.

Na udleda nueva y plu sota tl lingaz dla forma y dl’architetura dla ferata de Gherdëina cun si frabiches sëura y sot a tiera do dut l percurs da Tluses nchin Plan nes cunzed Wittfrida Mitterer, la curadëura di bëns culturei tecnics. I ultimi cuntribuc, de Werner Schröter, cunlauradëur dl archif de ferates dl Tirol, y de Paolo Sutto, pasciunà de ferates, cumpletea chësta edizion nueva cun la prejentazion y l restaur dla mascins da tré che furnova sun la linia de Gherdëina. I scric informatifs recumpensea i letëures cun chëla che i possa se davanië vijions stlarëntes sëuraprò te ambic tecnics.

Persunalmënter ei laurà pea cun ntujiasm acioche l vënie a se l dé la edizion nueva. Daniëura canche l’ancuntedes cun duc i cunlauradëures deventova ncompres, fovel per mé mpurtant avëi dan i uedli l travert, sce debujën fé vel‘ paussa y de motivé a jì inant.Cun gran nteres ti sons jit do a dut l pruzes de elaurazion. A cuer me stajova de dé ora na publicazion cun na rafigurazion de test y imajes garateda. N ultima dëssa la edizion nueva arjonjer tres si bontà n publich pusciblmënter lerch.

Sun l cuiertl dl liber iel da liejer che la Lia per Natura y Usanzes dà ora l liber – y chësc me mplenësc cun na drëta legrëza, ajache tlo ie na cossa unida inò tëuta su y purteda inant. Pra la prima edizion se ova l presidënt da ntlëuta Florian Schrott mpenià per giaté paiedes gran pert dla spëises. Ie persunalmënter é messù me fé inant per curì l rest di cosć.

Rengrazië ulëssi l Ufize per la Cultura ladina, aministradëures de chemun, diretëures de banca, la cësa editëura Athesia-Tappeiner, coche nce Wittfrida Mitterer, Georg Fischnaller, Werner Schröter, Paolo Sutto, Albert Moroder y la autora Elfriede Perathoner.

L presidënt dla Lia per Natura y Usanzes

Engelbert Mauroner